Thaesis doet continu trendonderzoek naar de meest relevante cultuurtrends. Deze trends maken via onze interactieve tool TRNDR onderdeel uit van de Strategiekamer, de accumulatie van bewezen methodieken en aanpakken van ons adviesbureau. Trendonderzoek is van grote waarde bij scenarioplanning. Door mogelijke toekomsten te voorzien, erop te anticiperen en er vervolgens sneller op te kunnen reageren wordt de strategische besluitvorming binnen organisaties beter. Onze opdrachtgevers leren zo beter omgaan met onzekerheden.

Ontdek de 100 meest relevante cultuurtrends.

100 meest relevante cultuurtrends

Aandacht voor onveilig werkklimaat	Het thema grensoverschrijdend gedrag in de culturele sector komt recentelijk veel aan bod en er wordt verwacht dat dit terug zal blijven keren. De oorzaken hiervan liggen onder andere bij ongelijke machtsverhoudingen en precaire arbeidsomstandigheden voor flexibele krachten.
Abonnementenparade	Abonnementsvormen waarbij soortgelijke of complementaire culturele instellingen hun aanbod aanbieden worden steeds populairder. Abonnementen als WeArePublic, Cineville en de Podiumpas bieden toegang tot diverse culturele evenementen in Nederland.
Afname museabezoek	Er is een afname te zien in het aantal mensen dat musea bezoekt. Begonnen in de pandemie met een daling van buitenlandse bezoekers, zijn er na de coronaperiode vooral veel ouderen en mensen met een beperking die minder musea bezoeken. De vraag is in hoeverre de afname stabiliseert in de toekomst.
AI gegenereerde kunst	Met de alsmaar verdergaande ontwikkelingen van AI ontstaan de eerste praktische toepassingen in de muziek- en kunstsector. AI wordt ingezet om nieuwe muziek te genereren zonder dat hierbij menselijke artiesten nodig zijn. Ook wordt AI, gevoed door bestaande kunstwerken, gebruikt om nieuwe kunst te produceren.
Belang van verhogen cultuurdeelname	Verschillende steunmaatregelen van de Rijkscultuurfondsen hebben zich voornamelijk gericht op het ondersteunen van culturele aanbieders, met minder nadruk op het stimuleren van de vraag naar cultuur. Dit belang wordt nu wel gezien om de cultuurdeelname te verhogen. Hiervoor is onder andere het Fonds voor Cultuurparticipatie opgericht.
Benutten promotionele samenwerking	Culturele instellingen verdienen in toenemende mate geld aan promotionele samenwerkingen rondom nieuwe en bestaande producties. Zo wordt er in de filmbranche tussen Disney en Givenchy samengewerkt om kleding rondom een nieuwe film te produceren en worden er in samenwerking met Pathé speciale ladies nights georganiseerd rondom nieuwe films.
Bevorderen van welzijn door muziek	Er is een groeiend bewustzijn over de positieve impact van muziek op een ieders welzijn. Dit leidt tot combinaties van mindfulness en ontspanning bij verschillende uitingen, van uren durende meditatiesessies op klassieke muziek of concerten waarin muziek en mindfulness wordt gecombineerd.
Beweging naar open cultureel fundament	Er is een beweging gaande naar een open cultuur fundament. Cultuurinstellingen brengen hun programmering en data in één overzicht bij elkaar en maken daarin ook livestreams en audiovisuele registraties beschikbaar. Zo kunnen zij samen het publieksbereik en de vindbaarheid vergroten. Een voorbeeld hiervan is Living Lab Open Cultuurdata.
Campagnes tegen ontlezing	Ontlezing en de teruglopende leesvaardigheid in Nederland behoren tot de belangrijkste thema’s binnen de letteren en in de educatieve sector. Met tal van campagnes, interventies en programma’s probeert de culturele sector deze ontwikkeling tegen te gaan, bijvoorbeeld door literatuur te koppelen aan populaire videogames.
Co-creatie met publiek	Culturele instellingen leggen meer nadruk op het betrekken van het publiek bij het creëren van artistieke ervaringen. Dit kan variëren van co-creatieprojecten met gemeenschappen tot het verzamelen van feedback en ideeën van het publiek om de programmering en tentoonstellingen vorm te geven.
Cross-overs in designwereld	Er vinden steeds meer cross-overs plaats tussen de designwereld en andere sectoren. Materiaalontwerpers zoeken bijvoorbeeld contact met biologen om zo de effectiviteit van stoffen te verbeteren. Bij jonge generaties designers lijkt het denken in disciplines of hokjes langzaam helemaal weg te vallen.
Cross-sectorale samenwerking	Culturele instellingen werken meer samen met andere sectoren zoals het bedrijfsleven, het onderwijs en de gezondheidszorg. Dit doen ze om nieuwe kansen te creëren en bredere maatschappelijke impact te realiseren. Ze gaan partnerschappen aan voor gezamenlijke projecten, wisselen kennis en expertise uit en kunnen hierdoor ook nieuwe doelgroepen bereiken.
Crowdkeeping	In de huidige aandachtseconomie wordt het betrokken houden van de gemeenschap na afloop van een cultureel idee, project of evenement steeds belangrijker. Hierin kunnen makers en organisaties binnen de sector van elkaar leren door open middelen en werkwijzen uit te wisselen.
Culturele diversiteit en inclusie	Culturele instellingen zetten zich actief in voor het bevorderen van inclusie en diversiteit in hun programmering, personeelsbestand en publieksbetrokkenheid. Dit omvat het presenteren van diverse artistieke uitingen, het aantrekken van diverse medewerkers en het creëren van een inclusieve en toegankelijke omgeving voor alle bezoekers, medewerkers en artiesten.
Culturele hubs	Openbare ruimtes met een duidelijke functie worden vaker multifunctioneel ingezet voor culturele doeleinden. Een ruimte die eerst één doel diende, zoals de bibliotheek, wordt nu ook een ontmoetingsplek, een inspiratieruimte en een workshopruimte.
Culturele innovatielabs	Om aan actuele opgaven in de culturele en creatieve sector het hoofd te bieden en de weerbaarheid van de sector te vergroten, worden labs opgericht voor innovatie. In deze innovatielabs werken makers, culturele instellingen en creatieve partijen samen om te experimenteren en nieuwe projecten en initiatieven uit te rollen.
Datagedreven publieksinzichten	Door het gebruik van data-analyse en gegevensinzichten kunnen culturele instellingen beter begrijpen wie hun publiek is, wat hun behoeften en interesses zijn en hoe ze hun ervaringen kunnen verbeteren. Dit omvat het verzamelen en analyseren van gegevens over publieksbetrokkenheid, demografische gegevens en voorkeuren.
Digitalisering cultureel aanbod	Ontstaan vanuit de pandemie en doorgezet naderhand, is er een digitalisering gaande van cultuur aanbod. Er zijn steeds meer livestreams en virtual- en augmented reality ervaringen van concerten en andere culturele evenementen gerealiseerd. Naar verwachting zet deze digitalisering sterk door de komende jaren, omdat het de toegankelijkheid van het aanbod verhoogt.
Direct-to-fan	Direct-to-fan betekent dat artiesten direct met hun fans interacteren en hun kunst, muziek en merchandise zonder tussenpartij naar hun fans brengen. Veel muzikanten doen dit omdat ze ontevreden zijn met de verdeling van met name streaminginkomsten. Direct-to-fan is een brede ontwikkeling waarbij traditionele culturele ecosystemen worden doorbroken.
Druk op culturele arbeidsmarkt	Ook in de culturele sector is druk ontstaan op de arbeidsmarkt. Er is specifiek tekort aan licht- en geluidstechnici en vrijwilligers. Dit leidt aangepaste programmering van culturele instellingen en afgelaste of ingekorte culturele evenementen. Met het verlies van oudere vrijwilligers gaat, bijvoorbeeld in het erfgoeddomein, naast het personeelsbestand ook veel kennis verloren.
Duurzaam en groen cultuurbeleid	Culturele instellingen integreren duurzaamheid in hun activiteiten en beleid. Dit omvat het verminderen van energieverbruik, het gebruik van milieuvriendelijke materialen en het implementeren van groene initiatieven zoals recycling en duurzaam transport. Ook meten de instellingen vaker hun eigen duurzame impact door impactonderzoek.
Duurzame culturele gebouwen	Klimaatproblematiek en een omschakeling naar een duurzame, circulaire economie staan ook in de cultuursector steeds nadrukkelijker centraal. Architecten en ontwerpers worden hierbij gezien als belangrijke veranderaars die helpen om culturele gebouwen duurzaam te ontwerpen en in te richten om bij te dragen aan een leefbare toekomst voor iedereen.
Eventcinema	Nederlanders hebben in toenemende mate interesse in theaterevenementen. Theaters spelen hier op in door deze evenementen te organiseren, vaak vanuit samenwerkingen. Zo biedt Kinepolis een bier-, burgers en blockbusteravonden aan en worden er ladies nights georganiseerd als evenement rondom populaire films.
Exclusieve voorvertoning	Culturele instellingen creëren hypes rondom de start van bijvoorbeeld een voorstelling of tentoonstelling. Dit doen zij door een (digitaal) event te organiseren voor een geselecteerd gezelschap dat zij ontvangen op een spannende locatie op een weloverwogen moment. Hiermee creëren zij een gevoel van exclusiviteit en ‘fear-of-missing-out’ voor de overige bezoekers.
Experimentele liveshows	Bij liveshows wordt steeds meer geëxperimenteerd met de mogelijkheden van nieuwe technologie. Denk hierbij bijvoorbeeld aan motion capturing, holograms, beacons, virtual reality en 360-graden video. Zo wordt er op vernieuwde wijze interactie gezocht met het publiek en kunnen artiesten en organisatoren zich onderscheiden met nieuwe shows.
Fans als mede-eigenaar	Door nieuwe technologien als NFT’s kunnen fans actiever bijdragen aan en mede-eigenaar worden van hetgeen hun idolen creëren. Zo was het mogelijk om een klein deel van de streamingsinkomsten van een nummer van Rihanna te ontvangen wanneer een NFT werd aangeschaft. Door middel van deze NFT’s worden fans mede-eigenaar van wat hun idolen creëren.
Fulltime fans	Het fenomeen van fan zijn heeft zich door de jaren heen ontwikkeld tot een toegewijde levensstijl. Een fulltime fan streeft niet alleen naar het hebben van die status, maar verlangt ook naar het bijdragen aan het werk van de artiest. Bovendien vormen zij een actief onderdeel van een hechte gemeenschap, waarin zij verbinding zoeken met gelijkgestemden.
Games als cultureel medium	Hoewel games een relatief kleine rol spelen in de cultuursector, groeit hun rol als cultureel medium. Games kunnen verschillende culturele uitingen combineren en bieden interactieve mogelijkheden. Dit zorgt voor unieke, persoonlijke en ‘immersieve’ ervaringen. Games kunnen ook persoonlijke verhalen van makers en maatschappelijke thema’s belichten.
Generatief auteursrecht	De inmenging van generatieve artificial intelligence zorgt voor een explosieve cocktail in de wereld van muziek en haar auteursrechten. Er begint een strijd te woeden tussen creatievelingen die door middel van AI muziek genereren en artiesten wiens stem wordt gedubd door AI zonder toestemming.
Global sandbox	Het grootste culturele podium ooit waar makers nieuwe dingen kunnen proberen is de global sandbox. Een digitale ruimte voor experimenteren, zelfexpressie en digitale ervaringen. De sandbox is voortgekomen uit de gaming cultuur en kan worden gekoppeld aan crowdfundingplatformen en niche-platformen.
Grenzeloze genres	De combinatie van technologische ontwikkelingen en globalisering zorgt ervoor dat genres steeds minder gebonden zijn aan fysieke of psychologische grenzen. Zo het van origine Aziatische K-pop muziek razend populair in Saudi-Arabië en is er een grote interesse voor countrymuziek in Kaapstad.
Grenzen tussen makers vervagen	Niet alleen worden grenzen overstegen tussen kunstinstituten, maar ook grenzen in de relaties tussen makers vervagen. Zo streeft ‘No Limits! Art Castle’ naar een inclusieve kunstwereld en zorgt dat dakloze makers vanzelfsprekend deel uitmaken van het bestaande kunstcircuit door hen geen aparte plek toe te wijzen om kunst te maken.
Groeiend aandeel blockbusters	Blockbusters zijn verantwoordelijk voor een toenemende aantal bioscoopbezoekers. Deze blockbusters leveren ook steeds meer op. Meerdere films hebben dit jaar opbrengsten opgeleverd van meer dan een miljard euro. Vaak behoren blockbusters tot lopende filmreeksen, waardoor ze goed worden bezocht.
Groeiend aantal niche publicaties	Steeds vaker worden publicaties uitgegeven die zich richten op een specifiek genre of subgenre. Deze publicaties bieden diepgaande inhoud en expertkennis binnen smalle interessegebieden, en creëren betrokken gemeenschappen van lezers. Door de echte liefhebbers wordt mooi drukwerk zoals een zogenaamd ‘koffietafelboek’ hoog gewaardeerd.
Groeiend belang van interactiviteit	Publiek zit het liefst zelf aan de knoppen wanneer zij een culturele instelling bezoeken. Zowel online als op een fysieke plek dient niet alleen informatie te moeten worden gezonden, maar ook samen te worden gecreëerd. Dit gebeurt bijvoorbeeld ook door virtual reality en augmented reality. Vooral voor een nieuwe jonge generatie is deze interactiviteit belangrijk.
Groeiend belang van metadatering	Metadatering in de literaire wereld is het toewijzen van gestandaardiseerde informatie aan boeken, zoals titel, auteur en genre. Het verbetert de vindbaarheid, selectie en aanbevelingen van boeken, zowel offline als online. Internationale standaarden zoals ISBN en MODS worden gebruikt voor consistente metadatering
Groeiende cultuureducatie	Het belang van cultuureducatie voor leerlingen wordt steeds meer omarmd door scholen. Cultuureducatie zorgt ervoor dat leerlingen zichzelf en de wereld om hen heen ontdekken. De Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK) regeling, waarbij de overheid de kwaliteit van cultuureducatie wil verbeteren, begint haar vruchten af te werpen.
Hybride cultureel ondernemen	Hybride ondernemen wordt voor culturele instellingen steeds relevanter, met een juiste mix van online en fysieke activiteiten, klantcontacten en verdienmodellen. Door hybride in te zetten op het aanbod de kanalen kunnen huidige doelgroepen worden behouden, maar is ook binding met nieuwe publiek mogelijk.
Hype rondom tentoonstellingen	De komst van tentoonstellingen naar musea wordt gehypet. Hierbij wordt gebruik gemaakt van allerlei communicatiemiddelen zoals door de publieke omroep gemaakte programma’s, fysieke campagnes en het gebruik van influencers die previews krijgen. Een goed voorbeeld hiervan is de Vermeer-tentoonstelling in het Rijksmuseum die in 16 weken meer dan 650.000 bezoekers trok.
Integrale marketing	Binnen culturele instellingen wordt marketing steeds meer als integraal onderdeel van de bedrijfsvoering gezien. Door als marketeer of communicatiespecialist in een vroeg stadium betrokken te worden bij de keuzes in strategie, programma en organisatie van de culturele instelling, wordt integraal samengewerkt aan het versterken van het merk.
Internationalisering concertpubliek	Concertpubliek is in toenemende mate niet-Nederlandstalig. Internationale studenten, buitenlandse toeristen en expats weten hun weg te vinden naar culturele instellingen en festivals. Ter stimulering van de internationale kwaliteit en diversiteit in de podiumkunsten kunnen podia of festivals een aanvraag indienen voor subsidies.
Invloed crises op culturele instellingen	Door de energiecrisis en inflatie lopen de rekeningen steeds verder op voor theaters, musea en andere culturele instellingen. Hierdoor zijn er bijvoorbeeld annuleringen van musicals door de stijgende kosten en matig terugkerend publiek.
Koloniale kunst onder de loep	Vele (depots van) musea in Nederland staan vol met kunstwerken en andere objecten die in de tijd van het kolonialisme meegenomen zijn uit overzeese rijksdelen. Binnen de samenleving wordt steeds meer aandacht geschonken aan het problematische van koloniale roofkunst. Musea dienen hun best te gaan doen om gestolen erfgoed terug bij de rechtmatige eigenaar te krijgen.
Kunst als therapie	Culturele instellingen besteden aandacht aan de impact van kunst en cultuur op het welzijn en de gezondheid van individuen en gemeenschappen. Dit kan variëren van het organiseren van kunsttherapieprogramma’s tot het integreren van gezondheidsbevorderende elementen in de fysieke omgeving van culturele instellingen.
Kunst met maatschappelijk doel	Steeds vaker hebben kunst en cultuur naast een artistiek component ook een sociaalmaatschappelijk doel, zoals bewustwording en gedragsverandering. Hierbij kan worden gedacht aan het vormgeven van publieke ruimtes door in samenwerking met kunstenaars een toekomstbestendige leefomgeving te realiseren.
Kunstinitiatieven tegen ongelijkheid	Binnen de beeldende kunst zijn er steeds meer initiatieven om de kansenongelijkhehid binnen de samenleving en onder kunstenaars tegen te gaan. Zo bood een initiatief van het Stedelijk Museum Amsterdam en het Van Abbemuseum handvatten om exposities toegankelijk te maken voor bezoekers met een beperking.
LHBTIQ+-activisme in de muziek	Jonge fans uiten massaal hun steun aan een nieuwe generatie LHBTIQ+-artiesten. Artiesten hoeven hun identiteit niet langer te verbergen en hopen hun fans daarmee te inspireren. Hayley Kiyoko, Troye Silvan en King Princess zijn hiervan wereldwijde boegbeelden. Zij zingen en zijn luid en duidelijk over de LHBTIQ+-community en de strijd om queer te mogen zijn.
Maatschappelijke culturele expressie	Thema’s als ongelijkheid worden aan het licht gebracht en besproken in culturele producties. Steeds vaker vinden er evenementen plaats die grote maatschappelijke thema’s aan het licht willen brengen en een platform worden voor sociaal activisme en culturele expressie.
Multidisciplinaire optredens	Het samensmelten van verschillende kunstvormen, zoals muziek, dans, theater en beeldende kunst, is een groeiende trend. Culturele instellingen kunnen multidisciplinaire voorstellingen samenstellen die zo aantrekkelijk zijn voor diverse doelgroepen en het samenspel van verschillende kunstvormen laten zien.
Neiging naar snelle kunst	De maatschappij verlangt steeds meer naar onmiddellijke behoeftebevrediging. Variatie en vluchtige kennismaking met kunst wint het van diepgang en ware beleving. Er bestaat een grote drang naar infotainment. Een instrument leren bespelen of een dans instuderen kost tijd en is daarmee minder interessant voor met name jongeren, tenzij dit een korte dans voor TikTok is.
NFT-tickets	NFT-ticketing (non-fungible token) is een digitale ticket voor een cultureel evenement met een unieke digitale handtekening. Hierdoor zijn ze lastig na te maken of te kopiëren, aangezien ze zijn opgeslagen op een decentrale wijze. Aangezien het unieke online tickets, kunnen organisatoren deze personaliseren voor de bezoekers.
Niche micro-communities	Zowel online als fysiek ontstaan kleine gemeenschappen van mensen met eenzelfde interesse. Vooral jongeren weten elkaar online te vinden om hun interesses te delen. Dit doen zij bijvoorbeeld via een Subreddit of via Discord wanneer zij een specifieke content creator actiever willen volgen.
Nostalgie als inspiratiebron	Mensen verlangen naar authentieke ervaringen en producten die hen terugbrengen naar een andere tijd. Voor sommigen haalt dit herinneringen naar boven, voor anderen is retro en vintage een trotse aanwinst. Culturele instellingen kunnen hierop inspelen door nostalgie te gebruiken in de programma’s en content die zij aanbieden.
Omarming van de straatcultuur	Beleidsmakers hebben steeds meer de neiging om straatcultuur te omarmen. Deze straatcultuur is vaak ontstaan als tegengeluid tegen het heersende beleid, maar de beleidsmakers zien steeds vaker de charme van de kunstuitingen die ontstaan door deze cultuur. Hiermee wordt de straatcultuur geïnstitutionaliseerd.
Onverminderd belang word-of-mouth	De mening die anderen hebben over een film, concert of theaterstuk is voor veel mensen een belangrijke overweging om wel of niet naar een culturele instelling te gaan. Mond-tot-mondreclame – ook wel word-of-mouth genoemd – is daarom heel belangrijk voor zowel theaters als andere culturele instellingen.
Opkomst digitale kunstmusea	Musea waar alleen digitale kunst tentoon wordt gesteld zijn in opkomst. In de ruimtes van de musea bevinden zich schermen, projecties en wordt gespeeld met licht en geluid. Het eerste volledig digitale kunstmuseum van Nederland bevindt zich in Amsterdam, het NXT museum.
Opkomst jonge klassieke artiesten	Door online kanalen wordt muziek steeds toegankelijker, zo ook klassieke muziek. Jonge klassieke artiesten geven zichzelf via deze kanalen een podium en weten het elite karakter van klassieke muziek te doorbreken. Met populaire hashtags als ‘classictok’ is op TikTok ruimte om hun muziek te laten zien.
Opkomst multifunctionele applied games	Applied games zijn interactieve spellen die ontworpen zijn voor meerdere specifieke doeleinden. Naast entertainment zorgen ze ook voor bijvoorbeeld educatie, training of zijn ze gericht op gedragsverandering. Deze games werden ontwikkeld voor specifieke opdrachtgevers, maar steeds vaker worden ze op meerdere plekken ingezet.
Opkomst van stadmakers	Steeds vaker nemen bewoners het heft in eigen hand waarbij zij zelf nadenken over de verbetering van hun eigen leefomgeving. Deze stadmakers zijn hierbij tevens de schakel tussen de gemeente en de overige bewoners. Stadsmakers verbinden, ontwikkelen en regisseren het proces tot een verbeterde leefomgeving.
Opkomst van tienerproducenten	Door technologische verstoringen van traditionele manieren om muziek op te nemen en te distribueren, kunnen jongeren de betrokkenheid van oudere generaties tegenwoordig omzeilen. Het produceren van muziek is heel toegankelijk geworden, waardoor veel nieuwe talenten een kans krijgen om zijn of haar succes al op jonge leeftijd met de rest van de wereld te delen.
Personalisering van cultuurervaring	Culturele instellingen spelen in toenemende mate in op de individuele behoeften en voorkeuren van hun publiek door gepersonaliseerde ervaringen aan te bieden. Dit kan variëren van op maat gemaakte rondleidingen tot gepersonaliseerde aanbevelingen en interactieve (digitale) tools voor bezoekers.
Persoonlijke curatoren	Online zijn platformen ontstaan waarop curatoren consumenten helpen om wegwijs te worden in het overgrote aanbod van cultuur. Voorbeelden hiervan zijn Le Guess Who?, dat een toenemend aantal curatoren een groot deel van haar programma laat samenstellen, en Mohi, een app die alleen content laat zien van mensen die je vertrouwt.
Pop-cultuur in straatbeeld	De invloed van mainstream entertainment, beroemdheden en sociale media op de wereld van de mode is meer zichtbaar in het straatbeeld. Populaire cultuur, waaronder muziek, films en televisieshows, hebben een aanzienlijke invloed op het vormgeven van bijvoorbeeld huidige modetrends en consumentenvoorkeuren.
Pop-up cultuur	Sommige digitale communities ontstaan spontaan en brengen tijdelijke culturele uitingen met zich mee. Deze ‘pop-up cultuur’ omvat onder andere virale challenges, memes, fanfiction en meer. Het biedt een platform voor zelfexpressie waar het onderscheid tussen publiek en maker verdwijnt. Deze tijdelijke digitale communities verdwijnen ook weer snel in de digitale ruimte.
Post-album creativiteit	Een half decennium geleden wilden de meeste nieuwe artiesten nog albums maken. Artiesten uit het streamingstijdperk willen juist in toenemende mate niet worden beperkt door het albumformat. In plaats daarvan brengen zij gradueel nummers uit om hun fanbases betrokken te houden. Albums worden steeds minder belangrijk voor de volgende generaties muzikanten.
Prijsstijging culturele activiteiten	Entreetickets voor festivals en andere culturele activiteiten worden steeds duurder. Organisatoren hebben te maken met verhoogde kosten, inflatie en moeten compenseren voor verlaagde streamingsinkomsten. Dit wordt doorberekend in de entreeprijs, waardoor het voor duurder wordt om een evenement te bezoeken. Culturele organisaties zoeken de balans tussen financiële haalbaarheid en inclusie.
Privatisering culturele instellingen	In de afgelopen decennia heeft er een privatisering van culturele instellingen plaatsgevonden, waarbij ook instellingen zowel privaat als publiek zijn gefinancierd. Tegelijkertijd hebben een groot aantal particuliere musea hun deuren geopend, zoals het Moco in Amsterdam.
Samenwerking culturele omgeving	Voor makers van kunstuitingen is representatie van diverse achtergronden en identiteiten steeds belangrijker om aan te blijven sluiten bij de samenleving. Dit wordt mede versterkt door opgelegde quota om diversiteit te bevorderen. Deze verandering is zichtbaar in de film- en televisie-industrie waar het aandeel van acteurs en actrices van diverse achtergronden toeneemt.
Roep om het eerlijke verhaal	Er wordt in toenemende mate waarde gehecht aan het echte verhaal. Dit is ontstaan als tegenbeweging tegen ‘perfecte’ foto’s en video’s op sociale media. De roep gaat erom dat niet alleen de meest aantrekkelijke uitingen worden gepost, maar ook kijkjes achter de schermen, echte emoties, echte lichamen en korte video’s opgenomen uit de losse pols.
Samenwerking culturele omgeving	Als gevolg van de nieuwe omgevingswet streven gemeenten ernaar om cultuur door ruimtelijke projecten dichter bij de samenleving te brengen en cultuurparticipatie te bevorderen. Hierbij werken burgers, bedrijven en culturele organisaties samen om de openbare ruimte te verbeteren.
Samenwerking duurzame opslag data	De kennis van duurzame opslag van data staat nog in de kinderschoenen. Hierom zijn netwerken en samenwerkingsverbanden belangrijker dan ooit: delen van elkaars expertise als het aankomt op archiveren, documenteren en ontsluiten van data. Er komt steeds meer samenwerking voor duurzaam bewaren tot stand, zoals DEN en Netwerk Digitaal Erfgoed (NDE).
Samenwerking met influencers	Steeds meer culturele instellingen werken samen met influencers. Door de reclame via de kanalen van de influencer worden veelal jongere doelgroepen aangesproken en wordt één gezicht verbonden aan een instelling of evenement. Waar deze samenwerking vaak tijdelijk was, wordt er steeds structureler ingezet op langdurige samenwerking.
Smarthome muziekervaringen	De markt van smart speakers en displays groeit al enkele jaren, dit kan de manier waarop muziek thuis wordt geconsumeerd veranderen. Automatisch worden playlists aangezet of wordt gepersonaliseerde content afgespeeld op de speakers. Smart assistants kunnen je humeur vaststellen aan de hand van je stem en op basis daarvan aanbevelingen doen voor muziek.
Stimuleren nationale producties	Overheden stellen steeds vaker wetgeving op die streamingsdiensten verplichten om producties van nationale makers aan te bieden en een deel van hun omzet te investeren in nationale producties. Met deze defensieve strategie wordt de diversiteit van producties op streamingsdiensten vergroot.
Streaming advertentieabonnementen	Steeds meer grote streamingsdiensten experimenteren met het verlagen van de abonnementsprijs vanwege onderlinge concurrentie. Netflix, HBO Max en discovery+ bieden in een aantal landen de mogelijkheid een abonnement met advertenties te kiezen, dat goedkoper is dan een advertentievrij abonnement.
Streven naar eerlijke betaling musici	Streaming van muziek is verantwoordelijk voor een steeds groter deel van de omzet in de muziekindustrie. De inkomsten hiervan lijken echter maar voor een klein deel bij de musici te belanden. Hierom is er een toenemende oproep voor een eerlijke betaling aan musici, waardoor er steeds meer stappen worden gezet richting een Fair Practice beleid, waarvoor de Fair Practice Code is ontwikkeld.
Tegengeluid AI in de kunst	Een tegengeluid over AI-kunst en auteursrechten is hoorbaar in de culturele sector. AI-systemen gebruiken namelijk miljarden kunstafbeeldingen zonder toestemming van de originele makers. Kunstenaars, uitgevers en culture verenigingen bundelen krachten voor verandering van wetgeving, ook op Europees niveau via bijvoorbeeld organisatie EGAIR.
Thematische culturele samenwerking	Ter ere van maatschappelijke thema’s werken culturele instellingen gezamenlijk aan collecties of culturele activiteiten. Een voorbeeld hiervan is de Pride Month, waarin gedurende een maand in een stad allerlei lezingen, workshops, tentoonstellingen centraal staan rondom dit thema. Culturele instellingen werken hierbij thematisch samen om deze evenementen te organiseren.
Toename culturele schenkingen	Steeds meer culturele instellingen ontvangen grote schenkingen van particulieren. In 2022 ontvingen Nederlandse musea in totaal €156 miljoen in een jaar. Het Rijksmuseum ontving in 2023 een schenking van €12,5 miljoen voor een beeldtentoonstelling in de tuin van het museum, de grootste particuliere schenking ooit in Nederland.
Toename interactie met creators	Fans hebben steeds meer interactie met content creators. Sociale media en digitale platforms faciliteren directe communicatie en betrokkenheid. Reacties, vragen, fan-art en ontmoetingen versterken de band en creëren een gevoel van gemeenschap. Dit biedt content creators feedback en beter inzicht in hun publiek.
Toename live-action remakes	Verschillende studio’s en productiehuizen besteden veel aandacht aan het maken van remakes van oude films en producties. Deze remakes worden goed bekeken via streamingsplatforms en goed bezocht in bioscopen. Hierdoor leveren de remakes financieel veel op, waardoor het aantrekkelijk is om deze te produceren en aan te bieden op verschillende platforms.
Toename losse kaartverkoop	Abonnementen in de culturele sector worden in mindere mate afgenomen. Door het overweldigende culturele aanbod komt het beslismoment van consumenten dichter op het koopmoment te liggen en kopen zij dus veelal losse kaarten. De vraag is hoe culturele instellingen consumenten genoeg blijven binden om consistente inkomstenstromen te garanderen.
Toename superstar-effect	Een klein deel van de artiesten ontvangt een steeds groter deel van de inkomsten in de live-muzieksector. Dit fenomeen is ook zichtbaar in Nederland, waar de invloed van sociale media en de dynamiek van de live-industrie het superstar-effect versterken. Als gevolg hiervan wordt het moeilijker voor kleinere en minder bekende artiesten om live een publiek te bereiken.
Toenemend belang culturele ervaring	Voor culturele instellingen wordt het steeds belangrijker om zich te onderscheiden door te focussen op de ervaring van de consument. Fysieke ervaringen concurreren met online ervaringen, waardoor fysieke vertoningsplekken en podia meer nadruk leggen op de sociale dimensie van culturele ervaringen. Zo bieden zij iets dat enkel een online ervaring niet kan leveren.
Totaalervaring in communicatie	Wanneer verhalen door culturele instellingen gebruikt worden in communicatie-uitingen blijven deze vaak oppervlakkig. Dit zal niet meer genoeg zijn in de huidige aandachteconomie. Voor culturele instellingen is het dan ook belangrijk om een totaalervaring te bieden met diverse platforms, interactie en mogelijkheden van betrokkenheid.
Transparantie als culturele waarde	Ook bij culturele organisaties wordt transparantie steeds belangrijker. Zowel medewerkers als het publiek verwacht transparantie over de bedrijfsvoering en besteding van (publieke) middelen. Onder andere de Fair Practice Code is hiervoor tot stand gekomen, waar transparantie ook één van de belangrijke waarden is.
Van erfgoed naar speelgoed	Bij cultureel erfgoed heeft de nadruk altijd gelegen op conserveren en behouden. Door digitale representatie van erfgoed ontstaan er echter allerlei mogelijkheden om op speelse, rebelse en zelfs destructieve wijze nieuwe verhoudingen aan te gaan tussen publiek en met betrekking tot erfgoed.
Van vrijwillig naar ‘what’s in it for me’	Leden van muziek- of culturele verenigingen acteren steeds meer als consument van een dienst dan als betrokken vrijwilliger. Het uitgangspunt dat vrijwillig niet vrijblijvend is, maakt in steeds grotere mate plaats voor een houding waarbij vrijwilligers enkel doen wat ze leuk vinden: ‘what’s in it for me?’
Verdere groei van podcasts	Podcasts blijven een groeiend aantal luisteraars trekken, vooral de jongere generaties maken een groot deel uit van het totale aantal luisteraars. De laatste jaren neemt ook het aantal luisteraars van 55+ jaar toe, waardoor hier ook speciale podcasts voor worden ontworpen.
Verhoogd belang erfgoedgemeenschap	Er is een verschuiving gaande van een expertgedreven bepaling van wat cultureel erfgoed is naar het belang van de erfgoedgemeenschap. In een erfgoedgemeenschap doet iedereen mee die waarde hecht aan dat specifieke object of immateriële erfgoedstuk. Zo is bijvoorbeeld ook de Amsterdam Pride als immaterieel cultureel erfgoed tot stand gekomen.
Verkorte spanningsbogen	Jongeren hebben een verminderd vermogen om langere tijd naar cultuuruitingen te kijken. Beïnvloed door korte digitale content (zoals TikToks) en afnemende aandachtsspanne, vormt dit een uitdaging voor cultuurmakers. Balans tussen directe stimulatie en betrokkenheid bij langere ervaringen is essentieel om jongeren te blijven boeien.
Vermindering cultuurconcurrentie	Organisaties denken niet langer in cultuurconcurrentie. Een groei is zichtbaar naar sectorbrede en podiumoverstijgende cultuurervaringen. Organisaties creëren en delen services die zorgen voor een toegankelijke cultuurbeleving. Een voorbeeld hiervan is de Podiumpas, waardoor je voor een vast bedrag per maand onbeperkt theaters en concertzalen kan bezoeken.
Verschraling aanbod door minder bereik	De cultuurdeelname neemt af. Dit leidt voor culturele instellingen tot minder bezoekers en dus tot een afname van publieksinkomsten. Dit heeft een neerwaartse spiraal tot gevolg, waarbij een afname van de vraag leidt tot een afname van (de kwaliteit van) aanbod. Hierdoor wordt het vervolgens voor instellingen weer moeilijker om publiek aan te trekken.
Virale rages	Cultuuruitingen, zoals nummers en clips uit series, kunnen zich plotseling snel verspreiden via internet en sociale media. Deze virale rages hebben een grote impact op de populaire cultuur, waarbij grenzen tussen mainstream en niche vervagen en nieuwe vormen van creativiteit worden verkend.
Virtuele popsterren	Door een combinatie van augmented reality, AI en synthetische spraaktechnologie zijn de eerste compleet virtuele popsterren in opkomst. Het bekendste voorbeeld is Hatsune Miku. Deze “zestienjarige” Japanse ster treedt (als hologram) op over heel de wereld, speelt in eindeloos veel commercials en is in Japan minstens zo’n grote popster als haar menselijke rivalen.
Vraag naar creatief talent	Door de grote vraag naar content zetten streamingdiensten en productiehuizen initiatieven en samenwerkingen op voor creatieve talentontwikkeling. Hiermee hopen zij scenaristen en creatief talent te vinden. Zij zetten in op diversiteit en richten zich vooral op talenten die nog ondervertegenwoordigd zijn in de industrie. Een voorbeeld is de samenwerking van Netflix en ROSE Stories.
Vraag naar nieuwe beleidsvormen	Financiële middelen alleen zijn niet genoeg om de culturele en creatieve sector voor te bereiden op mogelijk komende crises. Door middel van gedragscodes, samenwerkingsverbanden en andere initiatieven werd al een poging gedaan om anders te opereren in de sector. Maar de nieuwe crises dwingen om ook nieuwe beleidsvormen te ontwikkelen.
Vrijetijdsconcurrentie	Culturele instellingen concurreren met vrijwel alle vrijetijdsactiviteiten. Zo zijn jaren met warme zomers vaak minder goede jaren voor culturele instellingen, omdat consumenten dan liever buiten zijn. Om nog beter in te kunnen spelen op consumenten zullen zij slim gebruik moeten maken van hun kracht in hun positionering en proposities in de vrijetijdsmarkt.
Waarde van maatschappelijk standpunt	Als culturele instelling kun je niet meer buiten het maatschappelijk debat staan. Automatisch wordt er van instellingen verwacht dat zij zich positioneren in maatschappelijke discussies en dit actief kenbaar maken. Het standpunt dat wordt gekozen kan zowel positieve als negatieve imago-effecten hebben op de instelling, afhankelijk van de mening van het publiek.
Waardestijging grote filmstudio’s	De waarde van de grote filmstudio’s (zoals Universal, Paramount Pictures, Warner Bros., Disney en Columbia) blijft stijgen. De uitgebreide catalogus van blockbusters en de filmreeksen waar steeds vervolgen op blijven komen, zijn hierbij bijzonder belangrijk. Het geeft de grote filmstudio’s goede onderhandelingsposities binnen de markt.