Zorgtrends

Thaesis doet continu trendonderzoek naar de meest relevante trends in de zorgsector. Deze trends maken via onze interactieve tool TRNDR onderdeel uit van de Strategiekamer, de accumulatie van bewezen methodieken en aanpakken van ons adviesbureau. Trendonderzoek is van grote waarde bij scenarioplanning. Door mogelijke toekomsten te voorzien, erop te anticiperen en er vervolgens sneller op te kunnen reageren wordt de strategische besluitvorming binnen organisaties beter. Onze opdrachtgevers leren zo beter omgaan met onzekerheden.

Ontdek de 100 meest relevante zorgtrends.

100 meest relevante zorgtrends

Aandacht voor gezonde levensstijl	Door het toenemend belang van preventieve zorg en de mogelijkheden om inzicht te krijgen in gezondheid, is er meer aandacht voor een gezonde levensstijl. Ziekenhuizen en onderzoeksinstellingen doen steeds meer onderzoek naar hoe ouderen langer gezond kunnen blijven.
Afname mantelzorgers	Het aantal mantelzorggevers neemt af ten opzichte van het aantal mantelzorgontvangers. Hierdoor zijn er steeds minder mantelzorgers per persoon zijn. Dit vraagt om meer zelfredzaamheid van de patiënt en zorgt voor een hogere druk op mantelzorgers.
Beoordelingen	Steeds meer platforms maken het voor de patiënt mogelijk om hun zorgverleners te beoordelen en ervaringen met andere patiënten te delen. Denk bijvoorbeeld aan Zorgkaart Nederland, waar patiënten in staat worden gesteld om online hun bevindingen in de zorg te rapporteren.
Biotechmedicijnen	Biotechnologisch onderzoek wordt steeds meer toegepast bij de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen. Bij deze manier van medicijnenonderzoek worden levende organismen gebruikt in plaats van de chemische reacties die in de farmaceutische industrie worden gebruikt. Hierdoor kunnen steeds meer ziektes worden behandeld en/of genezen.
Collaboratieve medische platforms	Op collaboratieve medische platforms kunnen zorgverleners onderling en zorgverleners en patiënten in een open omgeving samenwerken om zorgvragen op te lossen. Door het delen van data tussen deze groepen kunnen zorgvragen effectiever worden opgelost.
Complexere zorgvraag	Door een toenemend aantal patiënten met sociale problemen en meerdere aandoeningen tegelijk, neemt het aantal mensen met een complexe en een domeinoverstijgende zorgvraag toe. Dit vraagt om meer samenwerking en informatie-uitwisseling tussen zorginstellingen.
Concentratie van zorg	Zorgaanbieders voeren handelingen uit daar waar de juiste expertise aanwezig is en voldoende volume kan worden gerealiseerd. Chronische, acute en electieve zorg wordt gespreid aangeboden, maar hoog complexe zorg wordt steeds meer geconcentreerd in meer gespecialiseerde ziekenhuizen.
Digital medicine	Digital medicine zijn geneesmiddelen die een sensor bevatten, waardoor kan worden bijgehouden wanneer en hoeveel de patiënt van een geneesmiddel heeft ingenomen. Hiermee wordt inzicht verkregen in hoe goed de patiënt het medisch advies volgt, en zo nodig kan de zorgverlener ingrijpen.
DNA-reparatie	De mogelijkheden om DNA te veranderen of te repareren nemen toe. Hierdoor kunnen fouten in het DNA die leiden tot ziektes worden gerepareerd en kan op termijn veroudering worden tegengegaan.
Domotica	Domotica is de integratie van technologieën in een woon of zorgomgeving. Een voorbeeld zijn sensoren die detecteren welke zorg nodig is. Domotica maakt zorg op afstand mogelijk en zorgt ervoor dat patiënten langer thuis kunnen blijven wonen.
Duurdere medische apparatuur	De vervangingscyclus van medische apparatuur wordt korter en de aanschafkosten nemen toe. Dit leidt tot hogere kosten in de zorg.
Extramuralisatie	Mensen worden gestimuleerd om zo lang mogelijk thuis te wonen, waar nodig met ondersteuning en zorg. De extramuralisatie – het streven om buiten de muren van zorginstellingen gelijkwaardige zorg aan te bieden – zal de komende jaren groeien.
Farmaceuten onder druk	Farmaceuten komen steeds zwaarder onder druk te staan. Dit is het gevolg van het prijzenbeleid dat wordt gezien als maatschappelijk onverantwoord, maar ook als gevolg van de opiatencrisis.
Gefragmenteerde financiering	In de gezondheidszorg ontstaan steeds meer verschillende financieringsvormen. In veel gevallen komt financiering van een zorgproces uit verschillende stromen die regelmatig wijzigen. Zo komt het voor dat verschillende activiteiten binnen dezelfde instelling vallen onder verschillende financieringsvormen.
Genbewerking	Genetische modificatie kan steeds meer worden toegepast op mensen. Hierdoor kunnen fouten in het DNA worden gecorrigeerd. Zo zijn er in China twee “designer baby’s” die resistent zijn gemaakt tegen HIV. Echter brengt genbewerking ook ethische vraagstukken met zich mee. Het kan bijvoorbeeld leiden tot meer kansenongelijkheid.
Geneesmiddelentekort	Het geneesmiddelentekort loopt steeds verder op. Steeds meer geneesmiddelen zijn (tijdelijk) niet of niet voldoende beschikbaar. Deze tekorten ontstaan bijvoorbeeld door de toegenomen vraag naar geneesmiddelen of doordat geneesmiddelen om economische redenen van de markt worden gehaald.
Genenonderzoek	De vraag naar persoonlijk genonderzoek neemt toe en steeds meer organisaties specialiseren zich in het onderzoeken van menselijke genen. Op basis van genenonderzoek kan een diagnose worden gesteld en therapie worden afgestemd. Genenonderzoek kan ook wijzen op risico’s voor bepaalde ziektes.
Genezing als norm	Door technologische ontwikkelingen gaan zowel patiënten als zorgverleners er steeds meer vanuit dat er een passende oplossing is voor de zorgvraag, waardoor genezing de norm wordt. Hierdoor is het steeds moeilijker te accepteren wanneer er geen oplossing blijkt te zijn.
Gepersonaliseerde medicijnen	Het is steeds meer mogelijk om gepersonaliseerde medicijnen te verkrijgen. Op maat gemaakte medicijnen verhogen de effectiviteit van een behandeling en verbeteren daarmee de kwaliteit van zorg.
Goedkopere medische hulpmiddelen	Door technologische ontwikkelingen, bijvoorbeeld op het gebied van 3D printen, is het mogelijk om steeds goedkoper medische hulpmiddelen (op maat) te produceren. Een voorbeeld is het printen van protheses.
Groeiende zorgvraag	Door demografische en technologische ontwikkelingen groeit de vraag naar zorg. Demografische ontwikkelingen, zoals vergrijzing, zullen de druk op de zorg doen toenemen en technologische ontwikkelingen zullen leiden tot nieuwe behandelmethoden.
Health apps	Door de ontwikkeling van health apps en wearables kunnen mensen hun gezondheid 24/7 monitoren. Hierdoor hebben burgers meer inzicht in de gezondheid en zijn ze meer bewust van hun gezondheid.
Healthy aging	Door medische ontwikkelingen en doordat mensen steeds meer aandacht hebben voor een gezondere levensstijl, worden we steeds gezonder ouder.
Hoge administratielast	Medewerkers in de zorg zijn een groot deel van hun tijd kwijt aan administratieve handelingen. Veel zorgverleners besteden bijna de helft van hun tijd aan de administratie. Hierdoor wordt er minder tijd besteed aan de patiënt.
Horizontaal toezicht	Steeds meer instellingen in de zorg implementeren horizontaal toezicht. Hierbij komt de focus meer te liggen op interne beheersing, waarbij zorgverzekeraars en zorgaanbieders samenwerken, en minder op toezicht achteraf door bijvoorbeeld een accountant. Dit kan leiden tot het terugdringen van de administratieve last.
Image recognition	Bij image recognition wordt kunstmatige intelligentie gebruikt om op basis van beelden een diagnose te stellen. Door ontwikkelingen wordt de kunstmatige intelligentie sneller en beter in het stellen van de juiste diagnose.
Intensivering huisartsenzorg	Huisartsen hebben een centrale rol bij de verdere ontwikkeling van meer zorg in de buurt. Hiervoor worden nieuwe methoden en werkwijzen ingevoerd. Huisartsen zetten zich in om zo min mogelijk door te verwijzen naar medisch-specialistische zorg.
Internationalisering	Steeds meer internationale organisaties en buitenlandse investeerders betreden de Nederlandse zorgmarkt. Enerzijds leidt deze ontwikkeling tot een nieuwe kapitaalinjectie in de zorgmarkt. Anderzijds brengt deze ontwikkeling vraagstukken met zich mee over de wenselijkheid van buitenlandse – veelal commerciële – organisaties in de Nederlandse zorgmarkt.
Kleinschaligheid	Zorg wordt steeds vaker kleinschalig georganiseerd. Het accent verschuift van op zichzelf staande voorzieningen naar kleinschalig organiseren binnen grotere voorzieningen.
Kortere verblijfsduur	De gemiddelde verblijfsduur van patiënten in zorginstellingen neemt af. Een belangrijke drijfveer achter deze ontwikkeling is het verbeteren van de efficiëntie en daarmee het terugdringen van de zorgkosten.
Kostenbewuste patiënt	Doordat de transparantie in de zorg toeneemt en doordat de patiënt steeds assertiever wordt, wordt de patiënt zich steeds bewuster van de kosten van de zorg.
Kwaliteit van leven centraal	Er is een politiek en maatschappelijk debat over de verhouding van de kosten van een behandeling ten opzichte van het verbeteren van de kwaliteit van leven. Bij deze beslissing komt steeds meer centraal te staan wat het effect van de behandeling is op de kwaliteit van leven.
Mantelzorg van ouderen voor ouderen	Door de vergrijzing neemt de gemiddelde leeftijd van mantelzorgers toe. Vooral het aantal mantelzorgers dat 75 jaar of ouder is neemt sterk toe. Deze ontwikkeling is het sterkst te zien in gebieden waar de bevolkingsaantallen afnemen.
Medical upgrading	De mogelijkheden om de patiënt te verrijken met nieuwe technieken zijn steeds talrijker. Een voorbeeld is een prothese die met het brein kan worden aangestuurd, maar ook het verbeteren van de zintuigen door het gebruiken van nieuwe technologieën. Dit leidt tot een ethische discussie over de kansenongelijkheid die kan ontstaan door medical upgrading.
Medicijnproducerende ziekenhuizen	Doordat de prijzen van medicijnen jaarlijks toenemen gaan steeds meer ziekenhuizen zelf medicijnen produceren. Hierdoor worden ziekenhuizen minder afhankelijk van de farmaceuten.
Medisch advies op afstand	Door het toepassen van informatie- en communicatietechnologieën in de zorg kan medisch advies worden gegeven op afstand, bijvoorbeeld met chatbots. Dit kan leiden tot meer efficiënte zorg.
Meer nadruk op preventie	Preventie in de gezondheidszorg is een zeer breed thema en omvat allerlei activiteiten die tot doel hebben ziek(t)en te voorkomen. Dit thema krijgt steeds meer aandacht doordat de zorg op termijn onbetaalbaar dreigt te worden.
Minder antibiotica-onderzoek	De antibioticamarkt is op het gebied van financiële resultaten steeds onaantrekkelijker voor farmaceuten. Hierdoor doen farmaceutische bedrijven steeds minder onderzoek naar antibiotica.
Minimaliseren invasieve interventies	Zorginstellingen schenken steeds meer aandacht aan het minimaliseren van het aantal chirurgische ingrepen. Hierdoor kan effectievere en efficiëntere zorg worden verleend.
Mondige patiënt	De patiënt wordt steeds mondiger, kritischer en stelt zich assertiever op. De patiënt wilt hierbij zelf invloed hebben op het behandelproces. Hierdoor moet de arts meer rekening houden met de wensen van de patiënt in het behandelproces.
Multimorbiditeit	Steeds meer mensen hebben twee of meer (chronische) ziektes tegelijkertijd. Dit vraagt meer samenwerking tussen zorginstellingen en specialisten en leidt tot meer complexe zorg.
Nanotechnologische toepassingen	Ontwikkelingen op het gebied van nanotechnologie zorgen voor een hogere effectiviteit en efficiëntie van geneesmiddelen en medische ingrepen. Voorbeelden zijn nanocoatings op implantaten en het nabootsen van natuurlijk weefsel.
Nieuwe financieringsvormen	Doordat banken steeds terughoudender worden, moeten zorginstellingen opzoek naar nieuwe financieringsvormen. Voorbeelden van nieuwe financieringsvormen zijn investeringen door private ondernemingen, uitgifte van obligaties en leaseconstructies.
Onzekerheid over betalen goodwill	De meeste specialisten in ziekenhuizen zijn verenigd in maatschappen. De twee ton goodwill die ingelegd moet worden om toe te treden, vormt een steeds groter obstakel voor jonge artsen. Zij voelen onzekerheid en ervaren het betalen van goodwill als een grote stap.
Participatiesamenleving	In een participatiesamenleving neemt iedereen die dat kan verantwoordelijkheid voor zijn of haar eigen leven en omgeving. De overheid speelt slechts een faciliterende rol. In de zorg is dit terug te zien in politieke keuzes voor decollectivering en het verschuiven van verantwoordelijkheden naar de gemeenten.
Patiënt als regievoerder	De patiënt krijgt steeds meer regie over de gang van zaken binnen het zorgproces en wordt daarmee zelfredzamer. In plaats van de arts, heeft steeds vaker de patiënt het laatste woord over het behandelplan.
Patiënt en omgeving	De patiënt maakt deel uit van een groter sociaal netwerk waar bijvoorbeeld familie, vrienden en buurtgenoten deel van uitmaken. Zorgverleners moeten verder kijken dan de patiënt als individu, zeker nu er een belangrijke rol is weggelegd voor mantelzorgers.
Personeelstekort	Door de toenemende zorgvraag en de lage instroom van nieuw personeel is er een tekort aan personeel in de zorg. Dit tekort is het grootst voor MBO en HBO geschoolde verpleegkundigen.
Predictive care	Bij predictive care wordt met behulp van data-analyses voorspellingen gedaan over welke zorg er op welk moment nodig is. Door predictive care nemen de mogelijkheden voor effectieve preventie toe.
Privacyvraagstukken	Het belang van het benutten van data neemt toe in de zorg. Echter wordt er ook steeds meer gehecht aan (digitale) privacy en data-integriteit. Zorginstellingen staan voor de vraag hoe data benut kan worden en tegelijkertijd de privacy van de patiënt kan worden gewaarborgd.
Regeneratieve geneeskunde	Regeneratieve geneeskunde houdt zich bezig met regeneratie van cellen, weefsels en organen. Mogelijk kan dit zorgen voor levensverlenging doordat de schade veroorzaakt door veroudering kan worden hersteld.
Regierol voor ziekenhuizen	Doordat zorg steeds complexer wordt, is goede samenwerking tussen organisaties in de zorg van toenemend belang. In deze samenwerking nemen ziekenhuizen steeds vaker de regierol op zich. Ziekenhuizen bieden hierbij de patiënt overzicht in het netwerk van zorginstellingen.
Remote patient monitoring	Remote patient monitoring (RPM) is een technologie die het mogelijk maakt om patiënten te monitoren buiten een zorginstelling. Dit maakt het mogelijk om op afstand zorg te verlenen aan de patiënt.
Selectieve inkoop	Selectieve inkoop behelst het recht van een zorgverzekeraar om op basis van prijs/kwaliteitverhouding beperkte zorg bij een zorgaanbieder in te kopen. Zorgverzekeraars mogen aan de hand van scherpe kwaliteitscriteria zorg inkopen bij ziekenhuizen.
Slimme medische hulpmiddelen	Medische hulpmiddelen worden steeds geavanceerder. Een voorbeeld zijn medicijndispensers die zelf aangeven wanneer een medicijn moet worden ingenomen.
Snellere diagnostiek	Door ontwikkelingen op het gebied van data-analyse en kunstmatige intelligentie gaat het diagnosticeren van ziektes steeds sneller. Hierdoor kan zelfs voordat er zichtbare veranderingen optreden een betrouwbare inschatting worden gemaakt van de aandoening.
Stijgende geneesmiddelkosten	Medicijnen worden de komende jaren duurder. Door de vergrijzing is er meer vraag naar geneesmiddelen, waardoor de prijzen verder stijgen. Ook zijn er steeds meer farmaceuten met een monopoliepositie, waardoor de prijzen stijgen.
Superspecialisatie	Ziekenhuizen gaan zich steeds sterker specialiseren op bepaalde typen zorg. Doordat ziekenhuizen scherpere keuzes maken welke zorg wel en niet wordt aangeboden, zijn sommige typen zorg niet meer overal verkrijgbaar.
Telechirurgie	Door technologische ontwikkelingen op het gebied van robots en kunstmatige intelligentie kunnen steeds meer operaties op afstand worden uitgevoerd met behulp van robots.
Terugdringen gebruik pijnstillers	Er is wereldwijd meer aandacht voor de negatieve kanten van het gebruik van pijnstillers, waardoor de politiek het gebruik wilt terugdringen. Aanleiding hiervoor is het toenemend aantal mensen dat verslaafd is aan het gebruik van pijnstillers.
Terugdringen onnodige zorg	Om de zorg efficiënter te maken is er meer aandacht voor het terugdringen van zorg die geen toegevoegde waarde heeft of zelfs schadelijk is voor de patiënt. Dit vraagt om meer verbinding tussen praktijk en wetenschap.
Toename chronische ziektes	Steeds meer ziektes die vroeger ongeneeslijk waren kunnen nu worden behandeld. Dit leidt tot een andere zorgvraag. Er komt bijvoorbeeld meer aandacht voor de langetermijneffecten van een aandoening en/of behandeling.
Toename hybride zorg	Er is sprake van hybride zorg wanneer de patiënt van zowel extramurale als intramurale zorg geniet. Deze vorm, waarbij de patiënt een aantal dagen per week in een zorginstelling verblijft, wordt gebruikt om de mantelzorgers te ontlasten.
Toename ouderdomsziekten	Het aantal mensen met ouderdomsziekten neemt onder andere door de vergrijzing toe. Hierdoor neemt de druk op het gehele zorgsysteem toe, van mantelzorg tot eerstelijnszorg en van spoedzorg tot verpleeghuiszorg.
Toename unieke behandelpaden	Er is een toename van het aantal unieke behandelpaden in de zorg. Dit leidt tot effectievere zorg en meer personalisatie in de zorg. Echter gaat deze personalisatie ook ten kosten van de efficiëntie van de zorg.
Toename van dementiepatiënten	Het aantal patiënten met dementie neemt door de vergrijzing en de bevolkingsgroei jaarlijks sterk toe. Naar schatting hebben in 2040 meer dan een half miljoen mensen in Nederland dementie. Dit verhoogt verder de druk op de mantelzorg.
Toename van intimidatie	Het aantal geweld- en intimidatie-incidenten in de zorg neemt toe. Werknemers in de zorg worden steeds vaker onheus bejegend door de patiënt. Dit maakt de zorg een minder aantrekkelijke sector voor werknemers.
Toename van kankerpatiënten	Ondanks dat steeds meer soorten kanker te behandelen zijn, neemt het aantal patiënten met kanker toe. Deze groei is het gevolg van de bevolkingsgroei en de vergrijzing. Hierdoor blijft kanker één van de belangrijkste doodsoorzaken in Nederland.
Toename van psychische aandoeningen	Het aantal patiënten met een psychische aandoening zoals een burn-out of een depressie neemt jaarlijks toe. Een groot deel van de patiënten slikt hiervoor medicijnen zoals antidepressiva. Vooral jongeren en jongvolwassenen hebben last van psychische aandoeningen.
Toename zzp’ers	Steeds meer zorgprofessionals zijn zzp’er. Zorgprofessionals werken minder vaak exclusief voor een zorgorganisaties. Hierdoor zijn zorgorganisaties enerzijds flexibeler, maar hebben ze anderzijds minder zekerheid over het arbeidsaanbod.
Toenemend aantal private investeerders	Steeds meer participatiemaatschappijen nemen deel in de gezondheidszorg, zowel in de zelfstandige behandelcentra, eerstelijns als tweedelijns zorginstellingen in geestelijke en somatische zorg.
Toenemend belang gastvrijheid	Patiënten spreken steeds vaker hun voorkeur uit voor de vorm van zorgverlening, waarbij een zo aangenaam mogelijke beleving centraal staat. Zo winnen behandelcentra die zorg uitvoeren in een patiëntvriendelijke omgeving het in toenemende mate van grootschalige ziekenhuizen.
Toenemende concurrentie	De Rijksoverheid tracht de stijging van de zorgkosten te beheersen door meer zorgactiviteiten uit de basisverzekering te halen, de eigen bijdrage te verhogen en het aantal verzekerde behandelingen te beperken. De toetredingsdrempel voor nieuwe (commerciële) partijen wordt lager en de concurrentie tussen zorginstellingen neemt toe.
Toenemende druk op eerstelijnszorg	Doordat steeds meer ziektes chronisch of te genezen zijn, krijgen patiënten meer te maken met de langetermijneffecten van de aandoening en/of behandeling. Deze langetermijneffecten zijn de minder acute klachten die bij de eerstelijnszorg terecht komen.
Toenemende macht zorgverzekeraars	Met de introductie van de Zorgverzekeringswet in 2006, werd gereguleerde marktwerking een feit. Zorgverzekeraars krijgen hierin een steeds prominentere positie en meer macht. In toenemende mate zal de zorgverzekeraar beslissen welke behandelingen bij welke zorgverlener worden vergoed.
Toenemende regulering	De regulering in de zorg blijft toenemen. Deze is ingegeven door de drang om de zorg zoveel mogelijk te controleren en te beheersen. Dit leidt tot een toename van de administratieve lasten.
Toenemende transparantie	De gezondheidszorg wordt steeds transparanter en dat moet de kwaliteit ten goede komen. De inzet van de digitale mogelijkheden, het contact tussen patiënten onderling en de machtsverschuiving naar het individu dragen bij aan deze ontwikkeling.
Toenemende werkdruk	De werkdruk in de zorg neemt toe. Deze werkdruk is het gevolg van personeelstekorten, administratieve lasten en de patiënt die mondiger wordt.
Toenemende zorgkosten	De totale zorgkosten nemen toe door de vergrijzing en de toenemende levensverwachting. Ook technologische ontwikkelingen in de zorg leiden er toe dat de kosten toenemen. Hierdoor staat het zorgstelsel onder druk en dreigt de zorg op termijn onbetaalbaar te worden.
Toetreding big tech	Steeds meer grote techspelers betreden de zorgmarkt. Amazon heeft bijvoorbeeld een groot farmaceutisch bedrijf overgenomen, maar ook Google en Apple spelen met health apps een rol in de zorgsector.
Trage implementatie van eHealth	Nederland loopt achter bij de implementatie van eHealth doordat regulaties en de complexiteit van het zorgstelsel de implementatie van nieuwe technologieën in de zorg vertragen.
Uitkomstgerichte zorg	Bij uitkomstgerichte zorg (of Value Based Healthcare) gaat het niet alleen over de medische zorg zelf, maar komt er ook meer aandacht voor de kwaliteit van leven na de behandeling. Hierdoor zullen artsen de patiënt na een behandeling langer blijven volgen.
Van cure naar care	De Nederlandse bevolking vergrijst en krijgt in toenemende mate te maken met chronische ziektes als diabetes, COPD en depressie. Er vindt een verschuiving plaats van curatieve zorg naar care; steeds meer zorg wordt chronisch. De verhouding curatieve en care patiënten is in 2030 één op vijf.
Van farmacie naar biotechnologie	De grote farmaceutische bedrijven gaan zich steeds meer richten op samenwerkingen met en overnames van biotechnologische organisaties. Hierdoor ontstaat de zogenoemde biofarmaceutische industrie. Het doel is de ontwikkeling van nieuwe medicijnen en het verhogen van de efficiëntie.
Van terminaal naar chronisch	Steeds meer ziekten zijn te behandelen of zelfs te genezen. Onderzoeken hebben geleid tot medische doorbraken waardoor aandoeningen zoals dementie, ALS en kanker steeds beter te behandelen zijn.
Veranderende functie ziekenhuizen	Doordat zorg steeds meer op afstand kan worden gegeven, worden ziekenhuizen steeds meer een plek voor vooral complexe interventies en behandelingen. Een gevolg is dat ziekenhuizen steeds kleiner worden.
Verschuiving van risico	Risico’s verschuiven van de overheid (macro-budget) naar de instellingen en zorgverzekeraars (micro-niveau). De overheid vervult meer de rol van toezichthouder. Samen met zorgverzekeraars streeft de overheid ernaar de kosten van gezondheidszorg te beheren.
Vervaging grenzen werk, wonen en zorg	Doordat zorgverleners meer gaan sturen op de kwaliteit van leven tijdens en na de zorg, vervagen de grenzen tussen werk, wonen en zorg. Zo nam CZ de schulden van gezinnen over, omdat dit naar verwachting zal leiden tot minder stress en daardoor minder zorgkosten.
Voltooid leven-debat	Vanuit de samenleving, politiek en zorgsector ontstaat er een toenemende vraag naar een verruiming van de euthanasiewet. Discussie ontstaat over in hoeverre het mogelijk moet zijn om zelf over leven en dood te beslissen en of hier een leeftijdsgrens aan verbonden moet zijn.
Zelfdiagnose	Doordat de patiënt steeds assertiever wordt en toegang heeft tot steeds meer informatie, gaat de patiënt in eerste instantie steeds vaker zelf op zoek naar welke aandoening past bij de klachten.
Zelftesting	Bij zelftesting wordt de patiënt in staat gesteld om zelf onderzoeksgegevens te verzamelen en de eerste diagnose te stellen. In toenemende mate worden devices en wearables ingezet door patiënten om te achterhalen of ze gezond zijn.
Zelfzorg	Bij zelfzorg wordt de patiënt medeverantwoordelijk voor het verloop en succes van de ingestelde behandeling en is in staat om zelf een deel van de handeling uit te voeren. Een voorbeeld van zelfzorg zijn diabetespatiënten.
Ziekenhuizen focussen op gezondheid	Ziekenhuizen gaan zich steeds meer opstellen als gezondheidszorgorganisaties. Naast het verminderen van ongezondheid, wordt er ook steeds nadrukkelijker gezondheid gestimuleerd.
Zorg op afstand	Steeds meer zorg en nazorg wordt door ziekenhuizen op afstand aangeboden. Zorg op afstand neemt toe door bijvoorbeeld ontwikkelingen op het gebied van virtuele verpleegafdelingen en de verbeterde mogelijkheden om de patiënt op afstand te monitoren.
Zorg op maat	Bij zorg op maat staat de behoefte van de patiënt centraal. Hierbij moet de zorg passen bij de persoonlijke situatie van de patiënt. De patiënt heeft hierbij de vrijheid om zelf zorg te kiezen die bij hem of haar past. Ook kunnen door verder ontwikkelde analyses de behandelingen worden geboden die beter op de behoefte van de patiënt aansluiten.
Zorgfraude	Het totale bedrag aan zorgfraude neemt toe en dit is een groeiend probleem in Europa. Zorgfraude leidt tot een ondermijning van het zorgstelsel en de solidariteit die de basis vormt van het stelsel.
Zorginstelling wordt kennisinstituut	Zorginstellingen houden zich steeds meer bezig met het delen van kennis om de gezondheid van de burger te verbeteren. Hiermee proberen zorginstellingen preventief op te treden en daarmee de zorgkosten terug te dringen.
Zorgnetwerken	Doordat het aantal patiënten met meerdere aandoeningen tegelijkertijd toeneemt en het delen van informatie van cruciaal belang is, gaan zorginstellingen in toenemende mate samenwerken om de kwaliteit van de zorg te verbeteren.
Zorgproblematiek in krimpgebieden	Door afnemende bevolkingsaantallen in krimpgebieden komen voorzieningen zoals de zorg onder druk te staan. Zo neemt bijvoorbeeld het tekort aan huisartsen in krimpgebieden toe.
Zorgrobots	Steeds meer zorginstellingen maken gebruik van zorgrobots. Deze robots kunnen worden ingezet om de kwaliteit van leven en de zelfredzaamheid van de patiënt te verbeteren. Ook zijn zorgrobots een oplossing voor de toenemende personeelstekorten in de zorg. Echter is het de vraag in hoeverre het ethisch wenselijk is om menselijk werk door robots te vervangen.